Koszmary u dzieci - dlaczego się pojawiają i co robić?

Koszmary senne u dzieci nie są bardzo rzadkim problemem - obecnie większość dzieci miewa chociaż raz na jakiś czas przykry i nieprzyjemny sen, z którego budzi się zapłakane, przerażone i nie chce już spać w swoim łóżeczku, tylko z rodzicami. Nawet 70% dzieci w wieku od 3 do 5 lat miewa sporadycznie tzw. złe sny, które nie są bardzo dużym powodem do zmartwień, a dziecko zapomina o nich po przytuleniu, zabawie czy rozmowie z rodzicem. Szacuje się jednak, że nawet u 35% dzieci koszmary zdarzają się częściej niż raz w tygodniu i są znacznie silniejsze, niż zwykłe niemiłe sny. Jest to sytuacja trudna i stresująca zarówno dla dzieci, jak i ich rodziców. 

Koszmary u dzieci - czym są i jak wyglądają? 

Koszmary nocne u dzieci najczęściej występują w drugiej połowie snu - dziecko zasypia, a po pewnym czasie wierci się i budzi wystraszone. Rodzice często nie umieją poradzić sobie z tą sytuacją. Koszmary nocne u dzieci i niemowląt to straszne sny, podczas których dzieci budzą się z uczuciem strachu i wołają rodziców, w obecności których czują się bezpieczne. 

Sny te są dla dzieci bardzo realistyczne, pojawiają się w nich najczęściej przerażające nierealne sytuacje, duże, straszne postacie czy zwierzęta. Często te sny są odzwierciedleniem dziecięcych lęków, oglądanych bajek, filmów czy strasznych postaci książkowych. Dzieci opowiadają, że śnią się im potwory. 

Czasami zdarza się, że dzieci budzą się przestraszone w okresie, kiedy doświadczają trudnych sytuacji, takich jak np. kłótnie między rodzicami, choroba własna, choroba lub śmierć bliskich im osób, nagromadzenie obowiązków, przebodźcowanie, długotrwałe narażenie na hałas, częsta zmiana miejsca pobytu. 

Bardzo często takim koszmarom sennym towarzyszą również niepokojące objawy, takie jak:

• uczucie przerażenia,

• przyspieszone bicie serca,

• przyspieszony oddech,

• krzyki nocne,

• wzmożona potliwość,

• zwiększona temperatura ciała,

• moczenie nocne.

Skąd biorą się koszmary senne u dzieci?     

Sporadycznie pojawiające się koszmary senne nie mają znaczącego wpływu na jakość życia dziecka. Problemem dla rodziców jest, jeśli te sytuacje pojawiają często. Dzieci czują się po nocy nie wypoczęte, zestresowane i zalęknione. Do tej pory przyczyny koszmarów nocnych u dzieci i niemowląt nie są do końca wyjaśnione. Prowadzone badania wskazują na kilka prawdopodobnych przyczyn tych zjawisk:

• stresujące przeżycia i trudne dla dzieci sytuacje,

• niskie poczucie własnej wartości,

• towarzyszące uczucie niepokoju,

• słuchanie opowieści wywołujących uczucie strachu,

• oglądanie brutalnych i przerażających scen w filmach i bajkach,

• granie w brutalne gry komputerowe,

• oglądanie strasznych ilustracji.

• słuchanie rozmów dorosłych o przerażających sytuacjach.

Złe sny mogą zacząć się pojawiać u dzieci w momencie przyzwyczajania dzieci do spania w swoim łóżeczku, w innym pokoju, bez dorosłych. Są one w tym momencie wyrazem stresu związanym z brakiem mamy i taty obok. Kiedy dziecko pozostaje w nocy samo w swoim pokoju bez bliskich mu osób, w pierwszych dniach czuje się samotne i zagubione, wtedy jego sny są przygnębiające i stresujące. Zdarza się również, że złe sny dokuczają dzieciom, które źle czują się w swoim otoczeniu, w przedszkolu czy w szkole, np. nie są tam lubiane. Z tego też powodu ciągle się stresują i nie mogą spać spokojnie.

Nierzadko zdarza się jednak, że koszmary senne pojawiają się bez zrozumiałej przyczyny u dzieci, które są w ciągu dnia radosne, spokojne i żyją w otoczeniu rodziców, którzy zapewniają im poczucie bezpieczeństwa. Rodzice w takich sytuacjach nie potrafią zrozumieć przyczyn, które wpływają na złe sny ich pociech i szukają porad u specjalisty. Sporo rodziców zadaje wciąż pytanie, jak radzić sobie z koszmarami sennymi u dziecka.

Koszmary nocne u dzieci - jak sobie z nimi radzić?

Jeśli koszmary nocne u dzieci pojawiają się sporadycznie, to często rodzice są spokojniejsi i tłumaczą swoim pociechom, że złe ,,stwory’’ nie istnieją, tylko są po prostu w naszych myślach. Są one fikcją, tak jak postacie z bajek. Sprawa staje się bardziej skomplikowana, jeśli koszmary nocne u dzieci powtarzają się, zaburzając ich zdrowy sen. Dzieci są wtedy rozdrażnione, a rodzice niewyspani.  

Czasami jednak wystarczą proste czynności, by dziecko mogło spać spokojnie. Obudzone ze snu dziecko i niemowlę, przestraszone z powodu koszmaru sennego, wymaga jedynie czułości, przytulenia, czynności, które pomogą mu poczuć się bezpiecznie. Czasem będzie to nawet spokojny głos mamy lub taty, zapewniający, że już wszystko jest w porządku. Nie wolno rodzicom krzyczeć, panikować, bo wtedy dziecko poczuje się jeszcze bardziej zagubione i nie zaśnie powtórnie. 

Dorośli mający problemy z zasypianiem często sięgają po zioła na sen, ale dzieciom nie wszystkie z nich można podawać. Najlepiej skonsultować sytuację z pediatrą.

Jeśli takie sytuacje pojawiają się częściej warto również pomyśleć jak pomóc dziecku w spokojnym śnie. Często wystarczą tutaj również proste zabiegi. 

1. Łóżko. Warto zwrócić uwagę, czy łóżeczko dziecka jest odpowiedniej wielkości, czy maluszek ma wygodny materac (postawmy na najlepsze materace dla dzieci). Dowiedzmy się, czy lubi swoje łóżeczko i czy dobrze mu się ono kojarzy. Można też zakupić dziecku pościel z podobizną jego ulubionego bajkowego bohatera.

2. Pokoik. Można umilić swojemu dziecku zasypianie zapalając relaksującą lampkę nocną, których na rynku jest szeroki wybór. Jeśli dziecko prosi, nie gaśmy zupełnie światła wychodząc z jego pokoju i nie zamykajmy drzwi.  Można też pomyśleć o przemalowaniu pokoju dziecka w jego ulubionych kolorach, które dobrze mu się kojarzą i uspokoją go.

3. Towarzysz snu. Jeśli maluch ma swój ulubiony kocyk, misia lub inną przytulankę, to dajmy mu z nimi spać. Jeśli mieszka z nami pies lub kot, a maluch lubi jego bliskość, to pozwólmy też dziecku zasypiać w jego obecności. Dziecko, mając obok siebie ukochane zwierzątko, będzie czuło się bezpiecznie i dobrze. Nie krzyczmy, jeśli dziecko bierze psa do swojego łóżka, ponieważ spanie blisko zwierzaka może mieć działanie terapeutyczne.

4. Przed snem. Jeśli dziecko nie może zasnąć, poczytajmy mu wesołą książeczkę, taką w której postacie są radosne i szczęśliwe. Warto też pamiętać o muzyce relaksacyjnej, często pomagają w zaśnięciu odgłosy natury. Jeśli maluch ma w ciągu dnia zbyt dużo różnych bodźców, też trudniej mu będzie zasnąć. Dziecko, które nękają koszmary senne powinno też mieć zakaz oglądania brutalnych filmów, czytania i słuchania opowieści ze świata grozy, grania w gry komputerowe obfitujące w agresję. 

5. Trudne sytuacje. Jeśli w rodzinie istnieją sytuacje stresujące dla dziecka, należy postępować tak, by małe dziecko nie było ich świadkiem. W takich sytuacjach warto oczywiście ograniczyć narażenie dziecka na stres, a jeśli nie jest to z jakiegoś powodu możliwe, zapewnić mu więcej bliskości, szczerej rozmowy, czułości czy odskoczni, w postaci np. przyjemnej wycieczki, wyjścia na plac zabaw, wypadu do wesołego miasteczka. 

Jeśli te koszmary nocne dziecka są bardzo natarczywe i wszelkie środki zawodzą, warto udać się po poradę do specjalisty, który po przeprowadzeniu wywiadu wskaże rodzicom, co warto jeszcze zrobić dla dobra dziecka i jego zdrowego, spokojnego snu. Sprawdź także, co zrobić żeby szybko zasnąć - porady mające pozytywny skutek na zasypianie u dorosłych często mogą sprawdzic się także u dzieci.

Koszmary u niemowląt - co, gdy dziecko nie opowie nam o swoich złych snach?

Koszmary u niemowląt sprawiają rodzicom więcej kłopotu, gdyż taki maluszek nie opowie nam co mu się przyśniło, nie wytłumaczy rodzicom dlaczego się boi. Łatwiej jest rozmawiać i tłumaczyć złe sny starszym dzieciom, przedszkolakom, które już umieją opowiadać i więcej rozumieją. Małemu dziecku możemy po prostu zapewnić znacznie więcej naszej obecności, bliskości i czułości, a także dostosować do sytuacji wszelkie powyższe wskazówki. Warto przeanalizować dokładniej rozkład pokoju dziecka, warunki w jakich śpi, wygodę łóżeczka, oświetlenie, temperaturę oraz jakość powietrza w pokoju.